Een interview (2019)
De gemeente Nieuwegein ondersteunt haar inwoners onder anderen met Klimmen Op Eigen Kracht (KOEK). KOEK is een aanpak die mensen met elkaar verbindt en de sociale cohesie versterkt.
Sociaal ondernemer Irma Vroegop is als projectleider verantwoordelijk voor de uitvoering van de twee lopende KOEK-projecten in Nieuwegein. Het uitgangspunt van deze projecten is dat ieder mens talenten en krachten heeft die hij met een ander kan delen. ‘Met KOEK zetten we mensen op elkaars spoor, zodat ze van elkaar kunnen leren en wederzijds hulp bieden. Door bijvoorbeeld samen sterren te kijken en mooie jurken te maken, krijgen activiteiten voor mens én buurt een betekenis die verder reikt dan de activiteiten zelf.’
Dromen en verbinden
Vroegop: ‘Iedereen kan zich in zijn leven soms buitengesloten voelen. Dat komt vaak doordat mensen niet meer worden gevraagd of omdat ze zijn gestopt met nadenken over de vraag of ze iets voor een ander kunnen betekenen. Met KOEK willen we hen een nieuw perspectief bieden, zodat zij zich weer welkom weten en het gevoel hebben dat er naar hen wordt geluisterd.’
Klimmen Op Eigen Kracht gaat over passies en dromen. ‘Over hoe mensen elkaar kunnen ondersteunen om passies te beleven en dromen uit te laten komen. Cruciaal in onze aanpak is dat mensen zelf daartoe verbindingen leggen met elkaar, niet de professional.’ Als mensen elkaar helpen, vallen verschillen weg, zegt Vroegop. ‘Neem Henk, tot voor kort kwam hij wekelijks voor zijn medicatie op het medisch centrum in Jutphaas-Wijkersloot. Na een paar gesprekken bij een Pipowagen tegenover het centrum bleek dat Henk met zijn technische achtergrond graag iets voor een ander wilde doen. We stelden hem vervolgens aan Arne voor, een man die niet gemakkelijk alleen het huis uitgaat en die modeltreinen als hobby heeft. Nadat we Henk en Arne aan elkaar hadden voorgesteld, zijn ze samen naar een modeltreinenbeurs gegaan. Het is maar een voorbeeld van hoe KOEK mensen met elkaar verbindt en hoe die vervolgens iets voor elkaar kunnen betekenen.’
KOEK fikst niet
Vroegop: ‘KOEK fikst niets maar er voor zorgt dat mensen een beroep doen op elkaars krachten en talenten.’
Huisarts Erik Asbreuk ziet veel mensen in de problemen komen omdat ze geen regie over hun eigen leven kúnnen voeren. ‘Als iemand ziek is, geen dak boven zijn hoofd heeft of van een te laag inkomen moet rondkomen, dan kan hij zelfregie voeren tot hij een ons weegt maar zijn situatie zal er niet beter door worden.’
Positieve gezondheid is, aldus de huisarts, meer gebaat bij een goede samenwerking tussen zorg en welzijn, dan een zwaar accent op zelfregie. Vooral omdat ruim 60 procent van het werk van een huisarts de facto in het sociaal domein valt.
Een beleid gericht op het functioneren en welbevinden van mensen valt of staat met het vertrouwen in zorg en welzijnsprofessionals. ‘Met het vertrouwen in de huisarts zit het meestal wel goed. Ik vermoed dat mijn enthousiasme voor KOEK overgeslagen is op tal van mijn patiënten en andere buurtbewoners.’
Asbreuk: ‘Het bijzondere van de KOEK-coaches is dat ze hier gewoon voor deur staan en mensen aanspreken, niet op hun ziekte maar op hun menszijn. En ze beogen niet meer dan een vlammetje bij mensen aan te steken. Ze zijn gericht op kleine resultaten, gebruiken geen grote woorden, maar zitten op de stoep en “ouwehoeren” gewoon. Vergis je niet hoor, ouwehoeren is zo gemakkelijk nog niet. Maar het heeft wel effect, je kunt er echt iets mee bewerkstelligen. Immers, betekenisvolle relaties en zingeving zijn belangrijke elementen die de veerkracht en daarmee ook de gezondheid bevorderen.’
De kunst van praatjes maken
Sabrina Eijk, gemeentelijke programmaleider buurtkracht en positieve gezondheid, is het met Asbreuk eens dat je met praten ´als je het goed doet, veel kunt bereiken.’ Dat laat KOEK in zijn korte bestaansgeschiedenis wel zien, volgens haar.’ Ze geeft een voorbeeld van hoe KOEK werkt: ‘een kunstenaar zei tussen neus en lippen door dat zij in de buurt iets met kunst wilde doen. Om samen met bewoners de omgeving wat op te vrolijken en een thuisgevoel te creëren. Na een kort praatje stond er zes weken lang een steiger tegen de zijkant van een gebouw en was een hele buurt driftig aan het schilderen. In die paar weken zijn ook veel relaties gelegd en is er een gevoel van collectieve trots ontstaan, zo van dit gebeurt wel in onze buurt hoor.’
KOEK kan ook bij mensen individueel veel teweeg brengen. ‘Door mensen in simpele gesprekken naar hun passies en dromen te vragen, blijken ze vaak dingen te kunnen en willen doen waarvan zowel zijzelf als de buurt beter worden.´
´We willen KOEK graag gemeente-breed uitrollen, mogelijk probleem daarbij is echter wel dat er slechts weinig professionals opgeleid zijn in deze manier van werken. Het zou absoluut een gemiste kans zijn als we KOEK niet in de andere buurten van Nieuwegein kunnen introduceren vanwege een capaciteitsgebrek. We denken er over om buurtbewoners.
Wethouder blij met KOEK
Wethouder Jan Kuiper van Zorg en Transformatie is enthousiast over Klimmen Op Eigen Kracht (KOEK). Hij ziet KOEK ‘als een open, niet-dwingende vorm van verheffing waarbij mensen elkaar uitnodigen om zichzelf te ontwikkelen en elkaar stimuleren om hun dromen te realiseren.’
De “running gag” gaat over de huisarts die tegen zijn patiënt zegt dat hij hem wel weer een anti-depressiemiddel of slaapmedicatie kan voorschrijven, maar dat het misschien een beter idee is als patiënt naar KOEK gaat om zijn dromen na te jagen.
KOEK past binnen het positieve gezondheidsbeleid dat Nieuwegein handen en voeten probeert te geven. ´Onze voorlopige bevinding is dat KOEK door haar laagdrempeligheid en focus op de mens zelf lijkt bij te dragen aan het individueel en collectief welbevinden in Nieuwegein.’ Gezien het succes in de Rijtuigenbuurt en Jutphaas-Wijkersloot overweegt de gemeente om KOEK ook in een derde wijk te introduceren.